Kiraz Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Kirazın anavatanının Güney Kafkasya, Hazar Denizi ve Kuzey-Doğu Anadolu olduğu bildirilmektedir. Dünya kiraz üretim alanı 2011 yılı verilerine göre 380.674 ha’dır. Türkiye, 45.246 ha’lık üretim alanı ile birinci sırada yer alırken Türkiye’yi sırasıyla ABD, İtalya, İran ve İspanya izlemektedir.

Kiraz (Prunus avium L.) Rosales takımının Rosaceae familyasından Prunoideae alt familyasına aittir. Anadolu birçok meyve türünde olduğu gibi, kirazın da anavatanı sınırları içerisindedir. Hazar denizi ile Karadeniz arasındaki bölge kirazın anavatanı olarak bilinmektedir. Ülkemizde hemen hemen her bölgemizde kiraz yetiştiriciliği yapılmakta olup, üretilen kirazın büyük bir çoğunluğu taze olarak tüketilmektedir.

Kiraz ilkbaharda piyasada fazla meyve bulunmadığı bir dönemde olgunlaşmakta ve insanlar tarafından sevilerek tüketilmektedir. Kirazın meyvesi yanında kökleri, kerestesi, kabukları, zamkı, yaprakları, çiçekleri, çekirdeği ve meyve sapları da değerlendirilmektedir. Kiraz zamkı şapka ve kumaş endüstrisinde ve tıbbi amaçlarla kullanılmaktadır. Ağaç kabuğu, yaprakları, çiçekleri, meyve, meyve sapı ve çekirdekleriyse tedavi amaçlı kullanılmaktadır.

Ülkemizde önemli kiraz üretim alanlarının; Kocaeli, Yalova, Akşehir (Konya), Ulukışla (Niğde), Saimbeyli (Adana), Yeşilyurt (Malatya), Kemalpaşa (İzmir), Ereğli, Göller bölgesi, Tokat–Amasya geçit bölgesi ve Karadeniz kıyıları olduğu bilinmektedir.

Kiraz Toprak İsteği

Kiraz yetiştiriciliği için en uygun topraklar organik madde kapsamı yüksek, kireç kapsamı düşük olan asit ve nötr karakterde (pH=5,5-7,5) olan topraklardır.

Ülkemiz topraklarının genel yapısı incelendiğinde; pH’nın % 85’inde bazik reaksiyonlu, % 94’ü organik madde miktarı bakımından fakir (% 75,6’sı az ve çok az, % 18,3 orta), % 58 ‘i kireçlidir.

Meyve türlerinde meyvenin besleyici özelliğini arttıran temel etmenlerden biri de meyvenin kaliteli üretilmesidir. Meyve kalitesinin arttırılması için birçok faktörün bir arada değerlendirilmesi gerekir. Özellikle uygun yetiştiricilik alanlarında üretim yapılması, toprak isteklerinin sağlanması, kültürel uygulamalar, anaç ve çeşit seçimi temel faktörler arasında gösterilmektedir.

Kirazda Hasat Sonrası, Transferi ve Muhafazası

Hasattan sonra çabuk bozulabilen bir meyve olması sebebiyle kiraz, kısa depolama ömrüne sahiptir. Meyvelerin hasattan sonra dış görünümünde (meyve ve sap rengi) ve tekstüründeki değişimler (sertlik kaybı) ile patojen kaynaklı çürümelerdeki artışlar nedeniyle kalite özelliklerinin hızla kaybedilmesiyle muhafaza süresi kısalmaktadır.

Kirazlar hasattan hemen sonra en kısa sürede soğutulmalı ve bu düşük sıcaklıklar paketleme, taşıma ve depolama süresince devam etmelidir. Patolojik, fizyolojik bozukluklar ve kalite kaybının an aza indirilmesinde düşük sıcaklıklar önemlidir. Düşük sıcaklıklarda muhafazada, istenmeyen tatların gelişimi ve anaerobik koşulları önlemek için MAP (Modifiye Atmosfer Paketleme) sisteminin kullanılması önemlidir. Kirazın optimum depolama koşulları -1 ve 0ºC ve ˃ 95% nispi nem olarak önerilmektedir. Bu koşullar altında 2-4 hafta süresince kalitesini koruyabilmektedir.

Kirazlar -1 ve 0 ºC de yaklaşık % 80-95 oransal nemde muhafaza edilebilmekte ve çeşitlere göre muhafaza süresi 1-4 haftaya kadar uzatılabilmektedir. Ayrıca depolama sırasında ağırlık ve depolama kayıplarını azaltıcı ek önlemlerin alınması önemlidir.

Yapılan araştırmalarda kirazın, hassas bir yapıya sahip olması ve belli dönemlerde olgunlaşması kısa sürede pazarlanmasını gerektirdiği, pazarlama döneminde ise büyük yığılmaların meydana gelmesi, bu yığılmaların önlenmesi ve fiyat dengesinin oluşması için birkaç gün veya haftalık soğukta muhafazanın büyük önem kazandığı belirtilmiştir. Ülkemizde kirazın pazarlanma aşamasında soğuk zincir sisteminin yeterince uygulanmamasının yanında, hasat ve depolama sonrası uygulamaların yeterince araştırılmamış olması da meyve kalitesini düşürmektedir.

Kiraz Fenolojik Özellikleri

• Dinlenmeden Çıkış: Arazideki ağaçlar üzerinde bulunan çiçek tomurcuklarının kabardığı ve %50‟sinin yeşil uç gösterdiği dönemdir
• Beyaz Tomurcuk Oluşumu: Çiçek tomurcuklarının beyaz uç gösterdikleri dönemdir.
• Çiçeklenme Başlangıcı: Çiçek tomurcuklarının ortalama %10 oranında açıldıkları dönemdir.
• Tam Çiçeklenme: Çiçek tomurcuklarının ortalama %60 oranında açıldıkları dönemdir.
• Çiçeklenme Sonu: Çiçek tomurcuklarının ortalama %90 oranında açıldıkları dönemdir.
• Meyve Olgunlaşma Dönemi: Meyvenin olgunlaştığı dönemdir.