Altın Çilek (Phsalisperuviana) Yetiştiriciliği

Altın çilek, patlıcangiller familyasında Physalis cinsinde sınıflandırılan bir bitkidir. Seksenden fazla türü olan bitkinin en çok yetiştirilen türü Physalisperuviana’dır. Orta Amerika, Güney Afrika ülkeleri ve İsrail gibi subtropik ve ılıman bölgelerde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ülkemizde de bazı yerlerde altın çilek tarımı yapılmaktadır. Ürünün en çok bilinen ismi altın çilek olmakla birlikte, yer kirazı, inka eriği ve güney feneri olarak da bilinmektedir.

Kış mevsiminde kuruyan ve ilkbaharda tekrar yerden filizlenen dik gövde yapısına sahip otsu bir bitki türüdür. Yapraklar saplı, 4-5 cm baklava dilimi ve oval şeklinde düzensiz ve uçları sivridir. Yaprak yapısı çıplaktır. Çiçekleri uzun sapa sahip ve yaprak koltuklarında meydana gelir. Meyvesi turuncu renge sahip ve üzümsü yapıya sahip olup, kapalı bir torba içinde bulunur. Ormanların iç kısımlarında, akarsu ve dere kıyıları ile kültür alanlarında doğal olarak yetişme olanağı bulur. Yazın gelişiminin iyi olması için sulamak gerekir. Özellikle meyvelerin olgunlaşma aşamasında bol miktarda suya ihtiyaç duyar.

Haziran-Temmuz aylarında açan sarı renkli çiçekler yaz sonuna doğru turuncu renge döner. Kozalak benzeri dilimki yapının ardında bir sürpriz saklamaktadır. Çiçeğin dışındaki kabuk sonbaharda kurumaya başlar.

Altın Çilek Faydaları

Güney Amerika’da yerel halk tarafından deri, şeker, kalp, verem ve idrar yolu gibi hastalıkların tedavisinde geçmişten beri kullanılan bir bitkidir. Kandaki fazla olan ürik asitin vücuttan atılmasına yardım eder. Bu özelliğinden dolayı Gut hastalığının tedavisinde iki asırdan beri, bilinen ve uygulanan en doğal tedavi aracı olarak bilinen bir meyvedir.

Sadece meyveleri değil aynı zamanda kökleri ve yeşil kısımları da ilaç yapımında kullanılmaktadır. Altın çilek, C, B1, B2, B3, karoten gibi birçok vitamin ve mineralleri içinde barındıran içerik olarak oldukça zengin bir meyvedir. Potasyum içeriği oldukça yüksek olan meyvelerden birisi olduğu bilinmektedir. Daha olgun meyvelerin daha yüksek miktarda beta karoten içerdiği bilinmektedir. Besin değerlerinin oldukça yüksek olması ve içerdiği kalsiyum minerali nedeniyle özellikle çocuklar için tüketilmesi tavsiye edilmektedir.

Yer Kirazı, sahip olduğu yüksek seviyede karoten sayesinde kandaki serbest radikalleri etkisiz hale getirir ve yaşlanmayı yavaşlatan etki gösterir. Cildi güneşin zararlı etkilerinden ve cilt kanserinden korumaya yardımcı olur. Ayrıca metabolizmayı hızlandırarak, kan dolaşımını düzenler ve İdrar söktürücülük özelliğine de sahiptir.

• Görme Duyusunu Güçlendirir
• Vücuttaki İltihapları Temizler
• Saçları Besler ve Kuvvetlendirir
• Kansızlığı Önler
• Bağışıklık Sistemini Güçlendirir ve Korur
• Kolesterolü Seviyesini Dengede Tutar
• Diyet Dostudur, Kilo Vermek İsteyenlere Yardımcıdır
• Bağırsakları Rahatlatır
• Güçlü Bir Antioksidandır

100 gramlık bir porsiyon altın çilek meyvesi sadece 53 kalori ve 1.9 gram protein içermektedir. 100 gramlık porsiyon yer kirazından yüksek miktarda A ve C vitamini olacaktır.

Altın Çilek Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Altın çilek tohumundan ya da fide ile tarlada ve serada yetiştirilebilmektedir. Tarlada altın çilek yetiştiriciliğinde dikim aralığı 50×100 cm tavsiye edilebilir. Ekim öncesi son sürüm esnasında toprağa dekara 200 kg yanmış ahır gübresi verilmesi yararlı olacaktır. Fazla miktarda kimyasal gübreyi seven bir bitki değildir. Özellikle azotlu gübrelerin fazla verilmesi halinde sürekli boy verir ve çiçeklenmeyi azaltır. Bir kök altın çilek yıl boyunca 2-3 kg arası meyve vermektedir. Bu doğrultuda iyi bir bakımla dekara yaklaşık 5 ton ürünün alınabilmesi mümkündür.

Altın Çilek Budama ve Askıya Alma

Yer kirazı 20-30 cm boylarında dip kısmından genişçe olmak şartıyla bir düğüm atılır ve diğer tepedeki tele bağlanarak ipe alınır; ancak bitkinin gövde ve büyüme noktaları gevrek olduğundan ipe alma ve sarmada bitkinin yaralanmamasına dikkat edilmelidir.

Budama; Yer kirazı bitkisinin ana gövdesi üzerinden çok sayıda yan dallar çıkar (8-10 yan dal). Bu dallar keskin bir bıçakla dipten kesme ile budama yapmak suretiyle 4’e indirilir. Kesilecek dallar genelde içe bakan dallar olmalıdır, dışa doğru büyüyen karşılıklı iki dal bırakılmalıdır. Askı teline iple bağlanır veya yanına sırık dikilerek buna bağlanır. Budama yaparak bitkinin daha iyi havalanması ve ışık olması sağlanır ki böylece bitkimizi meyve kalitesi artmış olur.

Altın Çilek Budama

İlk sararmaya başlayan meyveye kadar olan tüm yaprakları koparılır. Genelde yaşlı olan alt yaprakları koparılmasıyla bitkinin üzerinden bir yükü kaldırmış olmaktayız. Bu yapraklar gereksiz yere bitki besinlerinden ve soyundan faydalanmaktadır. Ayrıca içerilerde kalmış güneş görmeyen, üst üste binmiş yapraklarda koparılarak alınmalıdır. Yapraklar kesinlikle budak bırakarak kesilmeli, gövdeyle birleştiği yerden kopararak alınmalıdır.

Altın Çilek Koltuk Alma Nasıl Yapılır?

Altın çilek bitkisi domateste olduğu gibi bolca sürgün verir. Bu sürgünler hemen her yaprak arasında belirir. Bu sürgünler koparılmazsa bitki çalı görünümünde olacaktır. Bu hiç istenmeyen bir gelişimdir. Bu şekilde büyüyen bitkilerden verim alınamaz. Bu bakımdan sürgünler dipten koparılarak alınır. Böyle sürgünlerin kesilerek alınması yanlış olur. Sürgünlerin çok ufakken koparılması durumunda bir müddet sonra tekrar aynı yerden sürgün oluşmasına sebep olur. Sürgünlerin çok geç koparılması durumunda koparılan yerde büyük yaralar meydana getireceğinden bu yaralardan çeşitli hastalıklardan buluşma riski oluşur.

Altın Çilek Hasat

Altın çilek yetiştiriciliğinde hasat ya kabuğu sararan meyvelerin toplanması ya da kabuğu kuruyan meyvelerin toplanması şeklinde yapılmaktadır. Kabuğun kuruyuncaya kadar bekletilmesi bu arada verilecek su veya yağmur sonucu meyvelerde çatlama ve çürümeye sebep olacağı için önerilmez. Meyvelerin hasadı keskin bir bıçak veya makasla dipten koparılarak yapılabilir. Patlıcangiller familyasının diğer türlerinde olduğu gibi birden fazla hasat yapmak mümkündür. Elle koparılmak istendiğinde zor olmakta ve bu zorlama esnasında sapla gövdenin birleştiği yerde yaralanmalar olmakta veya sapın bir kısmı gövdede kalmaktadır. Hasat yapılırken ve hasat yapıldıktan sonra da meyveleri üst üste yığılı olarak güneşte bırakmaktan kaçınılmalıdır. En doğrusu toplanan meyveleri bir ağaç gölgesinde örtü üzerine sermek serin zamanlarda da kasalamak olacaktır. Dönem hasadı bir gün içinde bitirilemeyecekse tercihen havadar bir bodrum katta tek kat serilerek bekletilmelidir. 7 derecede %70-80 nem oranında muhafaza edilmelidir.