Zeolit Nedir – Nerelerde Kullanılır?

Zeolit, bir dizi özelliğe sahip doğal volkanik minerallerdir. Zeolitler 40 dan fazla mineralden oluşmuş bir grup ismidir, bunlardan bazılarının isimleri analsim, faujasit, şabazit, eriyonit, ferrierite, heulandite, mordenit, stilbit ve filipsit, laumonit, natrolit, klinoptilolit, sentetik zeolit , sentetik zeolit X’tir. Ayrıca sentetik zeolitler de üretilmektedir. Özellikle deterjan ve kimya sektöründe tüketilen bu zeolitlerin Türkiye’de şu an için üretimi bulunmamaktadır.Ağırlığının% 40’ına kadar suyu emebilen geniş yüzey alanına sahip oldukça gözenekli bir yapıya sahiptir.

Zeolit Özellikleri

• pH 6.5-7
• Tek başına kullanımı çok tercih edilmez.
• İçerdiği boşluk ve kanallar ile iyi bir nem tutucu ve havalanmaya yardımcıdır.
• Su tutma kapasitesi ve havalanması iyidir.
• Tekrar kullanıma uygun olup, fiziksel özellikleri çok değişmez.
• Alkali ve toprak alkali elementlerin kristal yapıya sahip, sulu aliminyum silikatları olarak tarif edilir.
• Temel yapısını SiO4 ve veya AlO4 oluşturan bir sulu alimünyum silikat bir mineraldir.
• Doğada 30’dan fazla zeolit minerallerinin bulunduğu rapor edilmektedir.
• En fazla bulunanları zeolit minerali klinoptilit mineralidir. Klinoptilit silikatlar sınıfına girer. Kırma ve eleme işlemlerinden sonra kullanılır.

Zeolit Nerede Kullanılır

Zeolitler Radyoaktif Atıkların Temizlenmesinde, Baca Gazlarının Temizlenmesi, Atık Suların Temizlenmesinde, Petrol Sızıntılarının Temizlenmesinde, Oksijen Üretiminde, Çöp Deponi Alanlarında kullanılmaktadır.

Doğal zeolitler, yüksek iyon değiştirme ve su tutma kapasitesinin fazla olması özellikleri nedeniyle toprağın tarım için hazırlanmasında, çoğunlukla kil bakımından fakir topraklarda yaygın biçimde kullanılmaktadır. Ayrıca yüksek amonyum seçiciliği nedeniyle gübre hazırlanmasında taşıyıcı olarak klinoptilolit kullanılmasıyla amonyumun bitkiler tarafından daha etkin biçimde kullanılması ve gübre tasarrufu sağlanmaktadır. Klinoptilolit nem fazlasını adsorpladığı için gübrelerde depolama sırasında oluşan pişme ve sertleşmeyi de önlenmektedir. Ayrıca fazla sulama nedeniyle oluşan mantari hastalıklarının da önüne geçtiği belirlenmiştir.

Zeolit yüksek gözenekli yapısı, kimyasal reaksiyonların ve katyon değişimlerinin gerçekleşebileceği geniş yüzey alanları sağlar. Yüksek bir katyon değişim kapasitesi (CEC) veren doğal bir negatif yüke sahiptir. Bu üstün kapasitesi sayesinde amonyumu, toksinleri ve Ni, Pb, Hg ve Cd gibi ağır metalleri adsorbe edebilir.

Doğal zeolitlerden iyon değiştirme ve absorplama kapasitelerinin yüksekliğinden dolayı tarımsal mücadele ilaç taşıyıcı olarak faydalanılmaktadır. Doğal zeolitlerin katyon seçme ve değiştirme özelliklerinden sadece besleyici iyonların bitkiye aktarılmasında faydalanılmayıp aynı zamanda beslenme zincirlerinde Pb-Cd-Zn-Cu gibi istenmeyen bazı ağır metal katyonlarının tutulmasında da faydalanılabilir. Bu alanda kullanılan klinoptilolitin radyoaktif kirlenmenin söz konusu olduğu topraklara ilave edilmesi ile bitki tarafından alınan S90 miktarının büyük ölçüde azaltıldığı da belirlenmiştir..

Yemlerine zeolit ilave edilen tavuk ve geviş getiren hayvanların normal yemlerle beslenenlere oranla sağlıkları bozulmaksızın ağırlıklarının artığı belirlenmiştir. Bu alanda kullanılan zeolitlerin başlıcaları klnoptilolit ve modernittir.

Doğal zeolitler hayvan dışkılarının kötü kokusunun giderilmesini, nem içeriklerinin kontrolünü ve dışkılarının oksijensiz ortamda çürümesiyle oluşan metan gazının diğer gazlardan ayrılmasını sağlamaktadır. Koku giderimi ve nem içeriğinin kontrolü ile hayvan barınaklarında daha sağlıklı koşul oluşturmaktadır. Özellikle klinoptilolit ile muamele edilen gübreler (özellikle tavuk gübresi) çok daha kısa zamanda kullanılabilir ve daha zengin içeriklidir.

• % 100 doğal ve çevre açısından güvenli.
• Yeraltı suyu kirlenmesini önler.
• Hava kalitesini iyileştirir.