Kompost Yapımında Hangi Bitki Atıkları Kullanılır?

Bitkisel üretim ile hedeflenen biyokütle üretilirken önemli bir miktarda atık da ortaya çıkmaktadır. Doğrudan değerlendirme imkanı bulunmayan bu materyalin en etkili kullanım yöntemlerinden biri de kompostlamadır.

Bazı Önemli Bitkisel Atıklar

• Fındık Zurufu
• Üzüm Cibresi
• Tütün Atıkları
• Çay İşleme Atıkları
• Gıda Sanayi Atıkları
• Gül İşleme Atıkları
• Şeker Fabrikası Atıkları
• Zeytin İşleme Atıkları
• Pamuk İşleme Atıkları
• Nar İşleme Atıkları
• Meyve Suyu Atıkları
• Patates Sanayi Atıkları
• Sera Atıkları

Bazı Meyve ve Sebzelerden Çıkan Katı Atık Oranları

Bezelye yabancı çeşitleri %38- 45
Domates (kabuk, lif, çekirdek) %10.52 – 17.85
Üzüm cibresi (çöpsüz) %30- 36
Bezelye yerli çeşitler %57
Mandarin (kabuk, posa) %48.4
Kırmızı biber palper posası (0.72 mm) %28

Tahıl Sapları

Yetiştirme şekline göre değişmekle birlikte hububatlardan buğday, arpa
ve yulaf ile yaklaşık olarak 230 kg/da sap verimi alınmaktadır.

FINDIK ZURUFU (ÇOTANAK)

Dünya fındık üretiminin yaklaşık olarak % 80’i ülkemizde yapılmaktadır. Her yıl ortalama 350-500 bin ton fındık zurufu açığa çıkmaktadır.

TÜTÜN FABRİKASYON ATIKLARI

Yılda 7000-10000 ton tütün fabrikasyon atığı oluşmaktadır. Bunun dışında 1500-6000 ton tütün işlenmeden imha edilmektedir. Tütün artıkları yaklaşık olarak %2.65 toplam N, %2.33 K2O ve %0.47 P2O5 olduğu bildirilmektedir.

ÇAY ATIKLARI

Fabrikalarda işlenen kuru çaydan %3.5 oranında artık yaprak meydana gelmektedir. Yılda yaklaşık olarak 30 bin ton çay işleme atığı ortaya çıkmaktadır.

GÜL İŞLEME ATIKLARI

Dünyada en önemli gül yağı üreticileri Türkiye ve Bulgaristan’dır.
Türkiye’de ortalama olarak her yıl 27.000 ton posa (yaş ağırlık) oluşmaktadır.

ŞEKER FABRİKASI ATIKLARI

Ülkemiz 2.058.000 ton (2016) şeker üretimi ile dünyada 7. sırada yer almaktadır. Koyu renkli %50 civarında şeker ihtiva eden melas kaliteli bir endüstri atığıdır. Ülkemizde yıllık ≈1.075.807 ton melas atığı ortaya çıkmaktadır.

MUZ BİTKİ ARTIKLARI

Muz bahçesinde her yıl hasattan sonra, bakım döneminde, budama ile sap ve yaprak olarak dekara ortalama 15- 20 ton civarında bitkisel atık bahçe dışına atıldığı dikkate alınırsa, yıllık toplam 732.000 ton civarında atık meydana getirmektedir.

AYÇİÇEĞİ BİTKİ ARTIKLARI

Türkiye’de önemli miktarda ayçiçeği üretimi gerçekleştirilmekte ve yılda 2.700.000 ton ayçiçeği sapı atık olarak ortaya çıkmaktadır.

BUDAMA ATIKLARI

Ülkemizde narenciye ve meyve ağaçlarında yapılan budama işlemleri sonucunda 4.067.430 ton/yıl bitki budama atığı oluştuğu tespit edilmiştir.

PARK BAHÇE ATIKLARI

• Şehirlerin vazgeçilmezleri olan yeşil alanların bakımları sonucu ortaya çıkan budama ve çim atıkları şehirdeki atık sorununun bir başka boyutudur.
• Sadece Antalya Muratpaşa ilçesinden yılda 4000 ton budama ve 1500 ton çim atığı ortaya çıkmaktadır.
• Tüm bunlar şehirlerin atık sorunlarına eklenmektedir.

SERA ATIKLARI

Sera atıkları; yaprak, sap, kırpıntılar ve bozulmuş meyvelerden meydana gelmektedir. Yoğun sera yetiştiriciliğinin yapıldığı Antalya yöresinde sadece domates seralarından her yıl kuru madde olarak 111.480.99 ton biyokütle
atığı çıkmaktadır.

• Sera bitki atıkları önemli bir çevre sorunu yaratmaktadır. Bitkiler sökülüp Ocak-Şubat ya da Mayıs-Haziran aylarında kısa ya da uzun bir sonra yakılarak yok edilmektedir.
• Bu atıkların yakılması çok sayıda mal ve can kaybına neden olan orman yangınlarına da neden olabilmektedir.
• Hem görüntü hem de çevre kirliliğine neden olan bu atıkların organik madde ve bitki besin elementi kaynağı olarak toprağa geri dönüşümü kimyasal ve diğer organik gübrelere yapılan harcamaların azalmasına katkı sağlayacaktır. Ayrıca kimyasal gübrelerin toprakların, yer altı ve yer üstü sularının kirlenme nedenlerinden bir olduğu gözardı edilmemelidir (NO3 , Cd kirliliği gibi)
• Yöresel üreticiler veya üretici birlikleri tarafından basit kompost tesisleri kurularak bitki artıklarının kolayca kompostlaştırılması mümkündür.