Türkiye’de Aronya Yetiştiriciliği

Anavatanı Kuzey Amerika olan ayrıca bir üzümsü meyve olan Aronya (chokeberry) 1900’lü yılların başında Rusya’ya getirilmiş ve Aronya Yetiştiriciliği çalışmalarına başlanmıştır. 1950 yılından buyana Almanya başta olmak üzere Doğu Avrupa da ticari olarak yetiştirilmektedir. Özellikle 2009 yılından bu yana Amerika’da Orta Batı Aronya birliği kurulmuş ve her yıl yetiştiriciliğin artması için toplantı ve etkinlikler düzenlemektedirler. Aronya üzümsü meyveler içerisinde oldukça yüksek bir antioksidan kapasitesine sahip olması nedeni ile dünyada taze meyve olarak tüketilebildiği gibi işlenerek gıda sanayiinde ve eczacılıkta da kullanılmaktadır.

Ülkemizde Aronya Yetiştiriciliği

Ülkemizde aronya yetiştiriciliği ile ilgili ilk çalışmalar 2012 yılında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde fidan üretimi ile başlamış ve deneme alanında plantasyon oluşturulmuştur. 2017 yılında ilk hasat şenliği düzenlenmiş ve meyvenin tanıtım ve yayım çalışmalarına başlanmıştır. Ayrıca Yalova, Sakarya, Kayseri ve Zonguldak’ta İl Tarım Orman Müdürlükleri tarafından yayım projeleri hazırlanmıştır.

2016 yılında TAGEM tarafından kabul edilen ‘Aronya ve Mürver Meyvelerinin Farklı Ekolojilerde Yetiştiriciliği Meyve Karakteristik Bileşenleri ve Biyoyararlılığının İncelenmesi’ isimli proje kapsamında Yalova, Tokat, Edirne ve Malatya illerinde 4 aronya çeşidi ile 2017 yılında denemeler kurulmuştur. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü koordinatörlüğünde yürütülen bu projede 4 lokasyonda da morfolojik vepomolojik incelemelerin yanında meyve biyokimyasal içerik analiz çalışmaları da yapılmaktadır. Proje 2021 yılında sona erecektir. 2017 yılı şubat ayında ‘Viking’, 2018 yılı Ekim ayında ise ‘Nero’ aronya çeşitleri Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından tescil ettirilmiştir. Bu iki çeşidin sertifikasyon işlemleri devam etmektedir. Üreticilerin ve özel sektörün ilgisi bu meyve türüne gün geçtikçe giderek artmaktadır.

2014 yılında Yalova ve Kırklareli’de küçük bahçeler kurulmuş, 2017 yılında ticari anlamda yetiştiricilik çalışmaları başlamış ve ilk büyük aronya bahçeleri 2017 yılında Kırklareli’de 60 da ve Manisa’da 50 da olarak kurulmuştur. Bunların dışında yine 2017 yılında başta Yalova olmak üzere Çanakkale, Samsun, İstanbul, Antalya ve Bursa’da küçük bahçeler kurulmaya başlanmıştır. 2018 ve 2019 yıllarında yine Kırklareli Ankara, Bursa, İzmir, Çanakkale, Bolu, Trabzon, Giresun Kırşehir ve Tekirdağ’da aronya bahçeleri kurulmaya devam etmiştir.

2021 yılında Yalova ilinde Aronya yetiştiricileri organik sertifikaları alarak daha kaliteli ve katma değeri yüksek Aronya meyvesi yetiştirme adına girişimlerde bulunmuşlar ve Yalova Aronyası coğrafi işareti alarak Aronya meyvesini Yalova bitki çeşitliliğine katmışlardır.

Aronya Meyvesi Pazarı Var mı?

Kurutma firmaları, meyve suyu firmaları ve gıda takviyesi ürün firmaları, üretilen ürüne talep göstermektedir. Türkiye’de üretimin artması ile sanayisinin daha da gelişeceği düşünülmektedir.

Üzümsü meyvelerin taze tüketimlerinin yanında işlenerek de değerlendirilebilmeleri, dikimden sonraki yıl ürün vermeye başlamaları, zengin biyokimyasal içeriğe sahip olmaları ve oldukça iyi fiyattan alıcı bulmaları gibi avantajları nedeni ile yetiştiriciliklerine olan ilgi tüm dünyada ve ülkemizde her geçen gün artmaktadır.
Ülkemizde üzümsü meyve yetiştiriciliğinin gelişmesine üretici birliklerinin kurulması ve etkinlikler düzenlenerek üreticilerin bilinçlendirilmesi katkı sağlayacaktır. Ayrıca pazarın genişletilmesi ve üretimin artırılması amacı ile işleme tesislerinin kurulması ve sulu tarımın desteklenmesi önem arz etmektedir.

Ülkemiz Üzümsü Meyve Yetiştiriciliğinde Son Gelişmeler
Sevgi POYRAZ ENGİN
Yılmaz BOZ
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yalova