İzmir Kekiği – Bilyalı Kekik Yetiştiriciliği

Türkiye’de halk arasında Origanum, Thymus, Satureja, Coridothymus ve Thymbra cinsine ait türler, kekik , izmir kekiği olarak isimlendirilmektedir.
Origanum türlerinin tümü Ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasına
bağlıdır. Origanum adı Yunanca’dan gelmekte ve dağ süsü (oros=dağ,
ganos=süs) anlamındadır.
Kekik, içerdiği etken maddeye göre uçucu yağ bitkilerinden, tüketim ve
kullanımına göre de baharat bitkilerindendir.
Bilimsel araştırmalar, Origanum’un antibakteriyal, antifungal, antiviral ve
antioksidant özelliklerini ortaya koymuştur.
Tıbbi aromatik bitki olarak kekiğin halk arasında; kramp çözücü, üst
solunum yolları enfeksiyonlarını giderici, iştah açıcı, sindirim sistemini
uyarıcı, romatizmal ve bağırsak hastalıklarına karşı yaygın kullanıldığı
bilinmektedir.
Ayrıca, gıda zehirlenmelerine yol açan canlılar üzerindeki antibakteriyel
etkileri nedeniyle son yıllarda oldukça yoğun araştırmalar yapılmaktadır.
Doğadan toplanan bitkilerde kalitenin her zaman istenen düzeyde olmaması, toplama sonrası işleme, depolama ve nakliye koşullarının yeterince karşılanamaması gibi nedenlerle esas olan bu bitkilerin tarımının yaygınlaştırılmasıdır.

İzmir Kekiği Nasıl Yetiştirilir?
Ülkemizde “Thymus” ve “Thymbra” cinslerine bağlı türler doğadan
toplanarak iç piyasada tüketilirken “Origanum” cinsine bağlı türlerin
kültürü yapılmaktadır. TÜİK verilerine, ülkemizde Origanum cinsi kekik türlerinin 180.000 dekar alanda yıllık 13 bin tonluk üretimi yapılmaktadır.
Türkiye’den kekik ithal eden ülkeler arasında ilk sırada % 25’lik oranla
ABD yer almaktadır. Sıralamayı Almanya, İtalya, Kanada, Polonya,
Hollanda, Fransa, Japonya ve Avustralya izlemektedir.
Türkiye’de Origanum 27 türe bağlı 32 taksonla temsil edilmekte olup,
bunlardan 15’i endemiktir.
Origanum onites (Bilyalı kekik, İzmir kekiği),
Origanum vulgare subsp. hirtum (İstanbul kekiği, Kara kekik),
Origanum minutiflorum (Sütçüler kekiği, Yayla kekiği, Tota kekiği),
Origanum majorana (Mercanköşk, Beyaz kekik, Alanya kekiği),
Origanum syriacum var. bevanii (Dağ kekiği, Suriye kekiği),
Coridothymus capitatus (İspanyol kekiği),
Thymbra spicata ve Thymbra sintenisii (Sivri kekik),
Tüm bu türlerin ortak özelliği yüksek miktarda uçucu yağ içermeleri ve
uçucu yağın ana bileşeninin carvacrol ve thymol olmasıdır.
Kullanılan kısımları herbası, yaprakları ve uçucu yağı olan kekiğin,
kurutulmuş yaprak, çiçek ve tomurcuklarının su buharıyla damıtılması
sonucu % 2 ile % 8 oranında elde edilen uçucu yağı, kekiğin kendine
özgü kokusunu taşır ve yakıcı lezzetlidir. Damıtma sırasında yağın
altında biriken damıtık su, “kekik suyu” olarak kullanılır.
Üretim Miktarı
20 cm ardışık 40 cm dikim aralığıyla toprak yüzeyinden 8-10 cm biçerek
dekarda 232 kg verim alınmaktadır. ph 5-8 arasında hafif kireçli, tınllı-killi
toprakları tercih eder. Bu verim 2. yıl 400-500 kg’a kadar çıkmaktadır.
Uçucu yağ oranlarına bakıldığında 100 gr’da 2.5-5ml arasında
değişmektedir. Uçucu yağ içinde en etkin bileşenin Cavracrol (%90)
olduğu bilinmektedir. Tüm araştırmalar, sulama ve azotlu gübrelerin
verimlilik üzerine etkinliği teyit etmektedir.