Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Afyon 12 °C
Parçalı Bulutlu

Karanfil Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Karanfil Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Gül, karanfil ve krizantem dünyada en fazla yetiştirilen kesme çiçek türleridir. Salonları, balkonları, park ve bahçeleri süsleyen çiçek ve yaprak renkleri, kokuları, görünümleri ile gözümüze ve ruhumuza hitap eden estetik, fonksiyonel ve ekonomik amaçlarla üretimi yapılan dekoratif bitkilere süs bitkileri denilmektedir.

Kesme çiçekler; çiçek, gonca, yaprak içeren dalları kesilerek toplanan ve taze, kurutulmuş, boyanmış olarak sepet, buket veya çelenk yapımında kullanılan çiçeklerdir. Kesme çiçek sektörü, süs bitkileri sektörü içinde yer alan bir alt sektördür. Dünya süs bitkileri ticaretinin yarısı kesme çiçeklere aittir.

Kesme çiçekler içinde yer alan kesme yeşillikler genelde çiçek düzenlemelerinde dolgu malzemesi olarak kullanılırlar. Gypsophilla ve solidago gibi türler ise kesme yeşillik olarak yetiştirilen önemli türlerdir.

Karanfil Yetiştiriciliği

Bilimsel adı: Dianthus caryophyllus L.

İngilizce adı: Carnation

Eski Yunanda Yunanlı askerlerin taç giyme törenlerine CORONATION adı verilirmiş ve bu törenlerde Dianthuslar kullanılırmış. Karanfilin ingilizcesi olan «CARNATION» kelimesinin buradan geldiği sanılmaktadır.

Dianthus caryophyllus günümüzdeki standart karanfillerin atasıdır. Basit 5 petal yapraklıdır ve ilkbaharda çiçeklenir. Anavatanı Akdeniz’de Fransa ile Yunanistan arasında özellikle Korsika adasının batı kıyılarıdır.

Dianthus caryophyllus günümüzdeki standart karanfillerin atasıdır. Basit 5 petal yapraklıdır ve ilkbaharda çiçeklenir. Anavatanı Akdeniz’de Fransa ile Yunanistan arasında özellikle Korsika adasının batı kıyılarıdır.

Karanfilde Islah Çalışmaların

Karanfilde ıslah programları birçok ıslahçı tarafından yürütülmekte; daha güzel ve gösterişli karanfil çeşitleri ortaya çıkmaktadır.

Karanfilde ıslah çalışmalarında üzerinde çalışılan konular :

  1. İri gonca
  2. Uzun ve kalın çiçek sapı
  3. Çok çeşitli çiçek renkleri ve formları
  4. Yüksek verim
  5. Uzun vazo ömrü
  6. Hastalıklara dayanıklılık
  7. Uzun mesafeli ulaşıma dayanabilme
karanfil yetiştiriciliği

Karanfilin Türklerde de özellikle Osmanlı Döneminde çok önemli bir çiçek olduğu birçok eserde kullanılmış olmasından anlaşılmaktadır. Kırmızı karanfiller, Osmanlı İmparatorluğu döneminde camilerin duvarlarında, çini, ebru ve kumaşlarda motif olarak bol miktarda kullanılmıştır.

Dünya Karanfil Ticareti

  • 2017’de 2,5 milyar ABD Doları değerinde olmuştur
  • 2025 ‘de 3,2 milyar ABD Doları’na ulaşması beklenmektedir.
  • 2017-2025 döneminde %3.1’lik yıllık büyüme oranında büyümesi beklenmektedir.

Bugün karanfil üretiminde iklim avantajı olan ülkeler öne çıkmaya başlamışlardır. Güney Afrika Akdeniz (İtalya, İspanya, Fas, Güney Fransa) Kolombiya (Bogota), Ekvador Kenya’da karanfil üretilmektedir.

Kolombiya, üretim ve ihracatındaki gelişmelerden sonra Amerika kıtasındaki pazarlara hakim olmuştur ve Avrupa pazarına da yönelmiştir. ABD’de sadece Kolorado ve Kaliforniya’daki üreticiler bu rekabete dayanabilmişlerdir ve diğer üreticiler saksı bitkileri üretimine yönelmişlerdir.

Ayrıca Avrupa’da da karanfil üretimi Kuzey Avrupa’dan İsrail, İtalya, Güney Fransa gibi iklim avantajı olan ülkelere kaymıştır. Hollanda’daki üreticiler de saksı bitkileri ve soğanlı bitkiler üretimine yönelmişlerdir.

karanfil yetiştiriciliği

Türkiye Karanfil Ticareti

  • Türkiye’de ticari anlamda kesme çiçek üretimi, yaklaşık 80 yıllık bir geçmişe sahiptir.
  • Ülkemizde kesme çiçek üretimi ve ticareti, ilk olarak 1940’lı yıllarda en büyük tüketim merkezi olan İstanbul ve çevresinde başlamıştır.
  • 1975’de önemli bir gelişme olmuş ve ulaşım olanaklarındaki artış İstanbul dışında ilk kez İzmir’de kesme çiçek üretimine başlanmasını sağlamıştır.
  • 1985 yılından itibaren ilk kez Antalya’dan kesme çiçek ihracatı yapılmaya başlanmış ve karanfil ihraç edilmiştir. Sonrasında çiçek üretim alanları bu bölgede hızla artırmıştır.
  • Kesme çiçek üretim ve ticareti 1990 başlarında da Adana ve Mersin çevresi ile Muğla illerinde gelişme göstermiştir.
  • Türkiye’de toplam süs bitkileri alanının %26’lık kısmında kesme çiçek üretimi yapılmaktadır ve dünyada üretim alanı bakımından yeri ülkemiz 27. sırada yer almaktadır. Türkiye’de yaklaşık 30 ilde kesme çiçek üretimi yapılmaktadır.
  • Kesme çiçek üretimin en fazla yapıldığı iller sırasıyla İzmir, Antalya, Yalova ve Sakarya’dır. Marmara ve Ege Bölgesi’nde (İstanbul, Yalova, İzmir, Aydın) yapılan kesme çiçek üretimi genellikle iç pazara yöneliktir. Antalya’da ise çoğunluğu seralarda olmak üzere yüksek kaliteli ve ihracata yönelik üretim yapılmaktadır.
  • Türkiye genelinde kesme çiçek olarak yaklaşık %40-45 payla en fazla karanfil üretilmektedir. İller içerisinde Antalya birinci sıradadır ve kesme çiçek alanlarının yaklaşık %60’ında karanfil üretilmektedir.
  • ▪ Karanfil, Akdeniz iklim kuşağında basit örtüler altında Eylül-Mayıs ayları arasında ek ısı ve ek aydınlatmaya ihtiyaç duymadan kolaylıkla yetiştirilebilmektedir. İlk yatırım maliyetleri çok yüksek olmadığından küçük alanlarda üretime başlayan birçok üretici hızla alanlarını büyütmeyi başarmıştır.
  • Dış pazarda rekabet içerisinde olduğumuz ülkeler Akdeniz Bölgesinde, İtalya, İspanya, Fransa, İsrail ve Portekiz iken, ekvator kuşağında da Kenya, Ekvador ve Kolombiya’dır. Rakip ülkelerdeki hem iklim avantajı hem de üretimden pazarlamaya kadar olan desteklemelere rağmen Türkiye pazardaki yerini korumayı başarmıştır.
  • Antalya karanfil üreticileri 2000 yılında 20 dekar alanda Isparta’da yaz karanfilciliğini başlatmışlardır. Böylece Antalya kesme çiçek üreticileri için büyük bir sorun teşkil eden ve 9 ay olan ihracat sezonu Isparta’nın devreye girmesiyle neredeyse tüm yıla yayılmıştır.
  • Bugün, kesme çiçek üretim alanları ülkemizde iklimin elverişli olduğu kıyı kesimlerinde yoğunlaşmıştır. Marmara Bölgesi’nde Yalova, Ege Bölgesi’nde İzmir, Akdeniz Bölgesi’nde Antalya ve Isparta kesme çiçekçiliğin merkezi konumundadır.

Karanfil Toprak İsteği

Karanfilin istediği ve sevdiği topraklar, drenajı iyi olan orta tınlıdan hafif tınlıya kadar organik madde bakımından zengin hava ve su dengesi iyi sağlanmış geçirgen topraklardır. Toprak pH’sının 6-7 arasında olması istenir.

Karanfil İklim İsteği

Kaliteli ve yüksek verimli bir karanfil yetiştiriciliği için gece sıcaklığının 10-14ºC, gündüz sıcaklığının da 16- 21ºC arasında olması istenir.
Ani sıcaklık değişmeleri kaliks çatlamalarına neden olduğundan özellikle tomurcuk döneminde ani sıcaklık değişmelerinden kaçınılmalıdır. Kaliks çatlaması olan karanfile halk arasında patlak karanfil de denilmektedir. Bu tip çiçeğin ticari değeri yoktur.
0ºC ve altındaki sıcaklıklarda çeşitten çeşide değişen ölçülerde don zararı ortaya çıkar. Don zararı özellikle çiçek sapında yarılma şeklinde görülmektedir. Çiçek sapının yarılması nedeniyle çiçek sapı yarılan yerden kırılır. Ticari değeri olmayan çiçek demektir.

Karanfil mutlak uzun gün bitkisi değildir. İsteğe bağlı (Fakültatif) uzun gün bitkisidir. Yani kısa günlerde de çiçek vermekte fakat uzun günlerde daha bol çiçek vermektedir. Karanfil yetiştiriciliğinde verim doğrudan doğruya yıllık ışık miktarına bağlıdır. Karanfil kuzey yarımkürede en yüksek büyüme oranına günlerin uzun olduğu ve ışık yoğunluğunun en fazla olduğu haziran ayında erişmektedir.

karanfil yetiştiriciliği

Nispi Nem: %50-60

CO2 Miktarı: 500 – 1500 ppm

Sprey Karanfil: Çiçek sapında birden çok ve standart çeşitlere göre daha küçük çiçek oluştururlar.
Standart Karanfil: Çiçek sapı ucunda tek ve iri bir çiçek oluşturur.

Karanfilde Çoğaltma

  • Tohumla çoğaltma yalnızca ıslah çalışmalarında kullanılmaktadır.
  • Meristem kültürü ile çoğaltma anaç bitkilerin eldesinde kullanılır. Virüsten ari bitki elde etmede kullanılan bu yöntemde anaç bitkilerden alınan çelikler köklendirilerek karanfil yetiştiriciliğinde kullanılan köklü çelikler elde edilir.
  • Sürgün ucu çelikleri ile çoğaltma verim ve kalitesi düşük ürün alınmasına sebep olduğundan tavsiye edilmez. Bu yöntemde yetiştiriciliği yapılan karanfillerin sağlıklı ve güçlü sürgünlerinden sürgün ucu çeliği alınır ve köklendirilir.

Meristem kültürü ile çoğaltmada, özel kabinler içerisinde karanfilin sürgün ucu büyüme noktası 0.2- 0.5 mm büyüklükte binoküler mikroskop altında çıkarılır ve içinde özel besin maddeleri (MS) bulunan tüplere yerleştirilir. Daha sonra bu kültürler 19-22ºC’lik özel büyütme odalarında geliştirilir. Gelişen bitkicikler kültür odasından çıkarılır ve dış ortama alıştırmak için özel seralara alınırlar ve burada birçok virüs testlerinden geçirilerek büyütülürler. Sonuçta 100 bitkiden 10-15 bitki kalır. Elde edilen bu virüsten ari bitkiler anaç bitki olarak kullanılırlar. Anaç bitkiyi elde etmek 4-5 yıl gibi sürede gerçekleşmektedir.

karanfil yetiştiriciliği

Karanfilde anaç bitkiler, meristem kültürle elde edilmiş, virüs testleri ve mutasyon kontrolleri yapılarak seleksiyonu tamamlanmış çekirdek bitkilerden alınmış çeliklerden elde edilen virüssüz-patojensiz bitkilerdir. Bu anaç bitkiler çiçek üretim alanlarından uzakta daha steril seralara dikilirler. Bu seralara anaçlık denir. Anaçlıklardaki anaç bitkilerden çelik alınır ve alınan çelikler depolanır. Depodan çıkarılan çelikler daha sonra köklendirme seralarına dikilerek köklendirilirler ve böylece çiçek üretim seralarına dikilecek olan köklü karanfil fideleri elde edilir.

Çelik verimini etkileyen etmenler

Bir anaç bitkiden yılda 25-30 adet çelik alınır. Anaç bitkilerden elde edilen çelik verimini etkileyen etmenler:

  1. Anaç bitkiler tava veya tezgahlara 16×16 cm (36 bitki/m2 )
    aralıkla dikilmelidir.
  2. 2-3 hafta sonra 5-6 yaprak çifti üzerinden uç alınmalı ve kardeş sayısı arttırılmalıdır.
  3. Sürgünlerin gelişmesi sırasında gübreleme, sulama ve hastalıklarla mücadele titizlikle yapılmalıdır.
  4. Çelik alınırken dip kısımda 2 çift yaprak bırakılmalı ve bir bitkide 2-3 çelik varsa her hafta bir tanesi alınmalıdır.
  5. Çelik elle alınmalı bıçak kullanılmamalıdır.
  6. Anaç bitkiler bol ışık almalıdır.
  7. Sulama sırasında yapraklara su gelmemelidir.
  8. Anaç bitkiler her yıl yenilenmelidir.

Çelikler ve Depolanması

İyi bir karanfil çeliğinin; uzunluğu 12-15 cm, ağırlığı 9-10 g ve uç yaprakları dışa kıvrılmamış olmalıdır.

Anaçlıktan alınan karanfil çelikleri serin bir yerde 25- 50’lik demetler haline getirilir ve dik olarak bir gece bu ortamda tutulur. Daha sonra hava deliği içeren plastik torbalar içerisine yerleştirilen çelikler, 0-0.2°C’de 3-4 ay kadar depolanabilmektedir.

Çeliklerin Köklenme Başarısını Etkileyen Etmenler

  1. Çelikler depodan çıkarıldıktan sonra kuru dip kısımları keskin bir bıçakla kesilmelidir.
  2. Çelikler dikilmeden önce köklenme süresini kısaltmak ve köklenme oranını arttırmak için hormona batırılırlar. IBA (Indol bütirik asit) veya NAA (naftalen asetik asit) karanfil çeliklerinde talka emdirilmiş toz halinde (%0.3’lük toz hormona batırılır) veya sıvı olarak (2000-2500 ppm sıvı hormonda 5 sn tutulur) kullanılabilir.
  3. Çelikler uygun nem ve hava içeren torf, torf +perlit veya perlit ortamına dikilmelidir.
  4. Çelikler köklenme ortamına 400-500 çelik/m2 olacak şekilde dikilmelidir.
  5. Köklendirme tezgahları yerden 0.8-1.0 m yükseklikte, 1.0- 1.5 m genişlikte ve 15-20 cm derinlikte olmalıdır. Tezgahın etrafı çeliklerin kurumasını engellemek için 8-10 cm daha yüksek bir kuşakla çevrilmelidir.
  6. Çeliklere mist (sisleme) şeklinde su verilmelidir (10 dakikada 5 sn veya 30 dakikada 5 sn. gibi)
  7. Hafif bir gölgeleme yapılmalıdır.
  8. Köklendirme tezgahının dipten ısıtılması ve ortamın 18- 21ºC’de tutulması başarıyı arttırır.
  9. Karanfil çelikleri uygun koşullarda 3-4 haftada köklenmektedir.

Mehmet İŞLER
Ziraat yüksek mühendisi. bitki besleme alanında akademik kariyere sahip ve Türkiye ve afrika'da üretim süreçlerini yönetmiş ve uzun süredir topraksız tarım alanında çalışmaktadır. website aracılığıyla sizlere bilgi ve birikimlerini aktarmak ve türk tarımına katkı sunmayı amaçlanmaktadır. iletişim: mehmetisler@greenhouse.org.tr
BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.