Türkiye’de Çilek Yetiştiriciliği

Çilek, hem sanayiye elverişli hem de taze olarak tüketilebilen çok lezzetli ve hoş kokulu bir meyve türüdür. Bol miktarda A, B, C vitaminleri, kalsiyum, demir ve fosfor gibi mineral maddeler içerir. Taze olarak sofrada yararlanılmasının yanında çileğin pastası, reçeli, marmeladı, kompostosu, dondurması, şırası yapılmaktadır. Çilek tüketicileri tarafından sevilen bir meyve olduğu için derin dondurma yoluyla uzun süre saklanarak da tüketilebilir.

Ülkemizde Çilek Üretimi

Ülkemizin büyük bir kısmında çilek yetiştirilmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ülkemizde çilek en fazla Akdeniz bölgemizde (225.999 ton) üretilmektedir. Ege (102.769 ton) ve Doğu Marmara (70.129 ton) diğer önemli çilek üreticisi bölgeler olarak sıralanırken, toplam çilek üretimimizin yüzde 49,1’i örtü altında yapılmaktadır.. En fazla çilek üretimi yapan illerin başında Mersin gelmekte ve toplam üretimin %47’sini karşılamaktadır. Diğer çilek üreten önemli iller ise sırasıyla; Antalya (%11), Aydın (%11), Bursa’dır (%9). Bugün yaklaşık 441.000 dekar alanda 161.000 ton çilek üretimi yapılmaktadır.

Yerli Çilek Çeşitleri

Ülkemizin çilek gen kaynakları hem yerel hem de yabani türlerden oluşmaktadır. Yerel çeşitler çoğunlukla aromaları ve lezzetleri nedeni ile yetiştirilmektedirler. Yerli çeşitlerimiz ‘Osmanlı’, ‘Ereğli’ ve ‘Arnavutköy’ çeşitleri üstün lezzet ve aromaya sahip olmalarına rağmen verim yönünden düşük ve küçük meyvelidirler. Bu nedenle ülkemizin yerli çeşitlerinin aroma ve lezzetleri yabancı çeşitlerin de verim, meyve iriliği ve erkencilik gibi özellikleri dikkate alınarak melezleme ıslahı konusunda Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü ve Çukurova Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümünde çalışmalar yürütülmüştür. Yalova’da yapılan çalışmada ‘Arnavutköy’ çileği ana, ‘Aliso’ ve ‘Tioga’ çeşitleri baba olarak kullanılarak ‘Yalova 15’, ‘Yalova 104’ ve ‘Yalova 110’ çeşitleri tescil ettirilmiştir. Yine Yalova’da devam eden ıslah çalışmalarında ‘Osmanlı’, ‘Tufts’, ‘Cruz’ ve ‘Tioga’ çeşitlerinin karşılıklı melezlenmesi sonucu 2012 yılında ‘Erenoğlu 77’, ‘Bol verim 77’, ‘Hilal 77’, ‘Eren 77’, ‘Dorukhan 77’, ‘Ata 77’, ‘Doruk 77’çilek çeşitleri tescil ettirilmiştir. Adana’da yürütülen diğer bir ıslah çalışmasında da ‘Osmanlı’ çileği ile Avrupa ve Amerikan kökenli çeşitler melezlenmiş ve çalışma sonucunda ‘Ebru’, ‘Kaşka’ ve ‘Sevgi’ çeşitleri 2009 yılında tescil ettirilmiştir. Ülkemizde çilek yetiştiricilik ve ıslah çalışmaları günümüzde de devam etmektedir.

Ülkemiz Üzümsü Meyve Yetiştiriciliğinde Son Gelişmeler
Sevgi POYRAZ ENGİN
Yılmaz BOZ
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yalova