Ceviz Aşısı Nasıl Yapılmalıdır?

Aşı Kalemi

Ceviz Aşısı yapılırken en önemli püf nokta aşı kalemidir. Kötü bir kalem ile aşı yaparsanız aşınız tutmaz veya tutma şansı düşüktür. Aşı kaleminde olması gereken özellikler:

Aşı kalemi uykuda olmalıdır. Bunun anlamı şudur: Ağaçlar uyanmadan (ağaca su yürümeden) bir ağaçtan kalem alıp diğerine aşı yapabilirsiniz. Kalem alacağınız ağaç uyandı ise artık ondan kalem alınmaz. Ağaç uykuda iken kalem alınıp muhafaza edilmelidir. Kalem alacağımız ceviz ağacımız 20 Nisan’da uyanıyor diyelim, bu durumda Mart ayında almalıyız kalemi. Gider de uyanmaya yakın zamanda, mesela 10-15 Nisan gibi kalem alıp muhafaza etmeye çalışırsak başarısız olabiliriz. Kalem uyanma dönemine girmişse artık aşı kalemi olmaz ondan. Yani ağaç uyanmadan en az 20 gün önce kadar almalıyız kalemleri.

Ceviz Aşısı İçin Aşı Kaleminin Rengi

Aşı kalemi pişkin olmalıdır. Bunun anlamı şudur: Kalemin rengi kahverengine benzer olmalıdır, güneş görmüş olmalıdır, odunsu olmalıdır, sert olmalıdır. Yeşil olmamalıdır, süngerimsi gibi olmamalıdır, elle bükülmemelidir. Yani sürgünün sonlarında yer alan süngerimsi kısım kesilir atılır; orta kısmı aşı kalemi olarak kullanırız.

Aşı kalemi olarak bir yıllık sürgünler tercih edilmelidir. Bir yıllık sürgün bulamadıysanız, 2 yıllık sürgün de kalem olarak kullanılabilir. İki yıllık sürgünde göz olmasına gerek yok, gizli gözlerden sürgün verir. İki yıllık sürgünler erken dönemdeki aşılar için daha uygundur. Geç dönemde aşı yapılıyorsa iki yıllık sürgün olarak kullanılan kalemden göz çıkmayabilir, yani aşı tutmayabilir.

Aşı Kalemi Nasıl Muhafaza Edilir

Aşı Kalemi Nasıl Muhafaza Edilir: Aşı kalemlerini streçle hava almayacak şekilde 10 lu demetler halinde sararak buzdolabı sebzeliğinde, toprak-kum altında veya soğuk hava deposunda (yani kısacası +4 derece ortamda) muhafaza etmeliyiz. Bu şekilde 2 ay kadar muhafaza edilebilmektedir. Aşı kalemlerini uzun kesmekte yarar var, çünkü aşı yapacağımız zaman başından ve sonundan 2-3 cm lik kısımlar kesilip atılacak, bu kısımlar deforme oluyor genelde. Kalemleri strece sarmadan önce bir kağıda kalemin cinsini yazın, o şekilde sarın. Böylece, aşı yapacağınız zaman hangi cins kalemi çıkaracağınızı rahatça bulabilirsiniz.)

• Kalemleri strece sarmadan önce kalem uçlarına balmumu veya eritilmiş parafin sürülürse daha uzun süre muhafaza edilebilir.
• Kalemleri soğuk hava deposuna koyarken ters şekilde koyarsanız yani gözler yere bakacak şekilde daha iyi olur. Böylece daha uzun süre muhafaza edilebilir.

Aşı yapacağımız zaman sadece günlük ihtiyacımız kadar kalemi soğuk hava deposundan çıkarmalıyız. Çünkü streci açtığımızda kalem hava alacak ve böylece bozulmaya başlayacaktır. Soğuk hava deposundan çıkan kalem tekrardan depoya konmaz, hava sıcaklığına göre bir iki gün içinde kullanılmalıdır.

Aşı Kalemleri Nemli Bez İle Sarılmalı

Kalemleri aldık ve bahçede aşıya başladık diyelim. Kalemleri nemli beze sarmalıyız ve gölge bir yerde bekletmeliyiz. İhtiyaç oldukça burdan alıp kullanmalıyız. Yani kalemler açıkta beklememelidir. Kalem bozulursa aşı sıkıntıya girer.

Yarma, oyma, dilcikli ingiliz ve yongalı göz aşısı yapacaksanız; ağaçlar uykuda iken bir ağaçtan kalem alıp aynı gün diğerine aşı yapabilirsiniz, yani bu durumda kalem muhafazasına gerek yoktur. Ağaçlar uyandıktan sonra da yapılabilir bu aşı türleri. Ağaç uyandıktan sonra yapılacaksa kalem önceden alınıp muhafaza edilmelidir. Kabuk altı aşılar için de kalem önceden alınıp muhafaza edilmelidir, çünkü kabuk altı aşıda az da olsa ağaca su yürümüş olmalıdır, kabuk kalkmalıdır.

Aşı Yapma Zamanı Ve Aşı Çeşitleri

Bölgesine iklimine göre değişmekle birlikte Şubat, Mart, Nisan, Mayıs aylarında ceviz aşısı yapılmaktadır. Ağaçlar uykuda iken de yapılabilir, ağaç uyanmışsa da yapılabilir. Önemli olan aşı kaleminin uykuda olmasıdır.

“Yarma aşı”, “oyma aşı”, “yongalı göz aşısı” ve “dilcikli ingiliz aşısı”nın ağaçlar uykuda iken yapılması daha sağlıklıdır. Ama ağaçlar uyanınca da yapılabilir.

“Kabuk altı aşı” ve “ıskarpela aşısı”nın ağaçlar uyanınca yapılması gerekmektedir. Bu aşılar için ağaca su yürümesi, yani az da olsa kabuğun kalkması gerekmektedir.

“Oyma aşı” ağaçlar uyanınca da yapılabilir. Ama oyma aşı için tek seferde kalemi oturtmak lazım, kalemi tak çıkar yaparsanız kabuk yırtılır gider, yalama oldu denir buna. 10 cm alttan anacı keserek tekrar aşı yapmak zorunda kalırsınız. Yalama olayını en aza indirmek için kalemi dilinizle veya su ile hafif nemlendirin ve öyle takın.

Acı Su Tahliyesinin Sağlanması

Ceviz ağacından acı su gelir ve bu acı su da kalemi boğar, aşı tutmaz. Ceviz aşısı zor tutar derler, işte bu acı su yüzünden zor tutar. Acı suyun tahliyesi için şunları yapmalıyız:

Ceviz Aşısı için Acı Su Tahliyesi Nasıl Yapılır?

• Ağacı bir hafta, on gün veya yirmi gün önceden kesmeliyiz. Böylece acı su kendiliğinden tahliye olacaktır epeyce. (Not: Hiç vaktiniz yoksa bile 1 gün önceden dahi kesmek fayda sağlar. Ağacı kesip hemen aşıyı yaparsanız acı su riski çok yüksektir.)
• Ağacın alt tarafına, yaklaşık olarak yerden 1-2 karış yükseğe, testere ile iki üç kesik atılmalıdır. Sadece kabuk çizilmeyecek, odunsu kısım da biraz kesilecektir. Sadece kabuk çizilirse acı su çıkmaz. Anacın derine dikildiği, taban suyunun risk teşkil ettiği veya killi toprak yapısındaki bahçelerde atılan çizik sayısı arttırılabilir.
• Aşıyı yaptıktan sonra, alt tarafa attığımız çizikleri haftada veya 10 günde 1 kez tazelemekte yarar var. Çünkü ağaç yarasını tamir eder, bu nedenle artık acı su çıkamaz alttan. Acı su yukarı gider ve aşıyı boğabilir. (Aşıyı yaptıktan sonra da acı suyun gelebileceği göz ardı edilmemelidir. Çizikleri bu nedenle tazeliyoruz.)

Aşı Ne Kadar Yüksekten Yapılmalı

• Ceviz aşısını yüksekten yapmakta yarar var. Böylece acı suyun yokuşu tırmanıp kalemi boğması zorlaşır. Ama örneğin sadece yerden 1 karış yükseğe yaptınız aşıyı, bu durumda ne olur? Acı hemen dışarı çıkı çıkıverir. Bir de 1 metre, 1 buçuk metre yüksekten yaptığını düşünün. Böylece acı suyun yukarı tırmanıp kalemi boğma ihtimali zayıflar.
• Kalemleri taktıktan sonra da kalemlerin 10 cm kadar altına birer çizik atmakta fayda var. Olur da yukarıdaki tüm tedbirlere rağmen acı su yukarı gelmeyi başarırsa, son olarak da kalem altından acı suyu tahliye etmiş oluruz.

Ceviz Aşısı İçin En Uygun Zaman

• Kil oranı yüksek ya da kil plakalarının yatay olduğu yerlerde bazen tutan aşılarda Temmuz-Ağustos aylarında bile nadiren de olsa önce tuttuğu halde sonradan aşılarda kurumalar meydana gelebiliyor. Bu tip yerlerde bu aylarda alt taraftaki çizikler tazelenirse faydası olur.
• Aşının yapıldığı anaçlar kalınsa sulama mümkün olduğunca geciktirilmelidir.

• Aşıyı yaptıktan sonra da acı suyu tahliye etmek için bir yolumuz var. 10 günde bir falan aşı poşetinin içine normal çeşme suyu dökün. Acı su gelmiş ise onu temizleyecektir bu işlem. Kuşkonmaz çubuklarının veya aşı poşetine açacağınız deliklerden tahliye olacaktır bu su. Aşı poşetinin içine kum doldurmak bu noktada da en iyi çözüm oluyor. Kum geçirgen olduğu için aşırı nem tutup çürütmez kalemi, acı su temizlenip aşağı akar çeşme suyuyla birlikte.

Hangi Aşı Yöntemini Tercih Etmeliyiz?

İŞİN SIRRI ODUNDAN KAZIMAKTIR. Tek mesele aşının tutması değil, asıl önemli olan aşı yaralarının en kısa sürede kapanmasıdır. Anacın odun kısmını yontarak yaparsanız aşıyı, kallus dokusuna ilerleyeceği yönü göstermiş olursunuz ve aşı içe doğru ilerleyerek anaç kafasını kapatma eğiliminde olur. Bu açıklamalar ışığında;

Ceviz Aşısı Hangi Yöntem Tercih Edilmeli?

1. En iyi aşı yöntemi oyma aşıdır. Çünkü odundan en çok yontma yapılan aşı tekniğidir. Kallus dokusu anaçta oyulan boşluğa doğru ilerleyerek hızlıca kapatır aşı yarasını.
2. İkinci en iyi yöntem ıskarpela aşısıdır. Çünkü ıskarpela ile odunsu kısım biraz yontulmaktadır. Bu sayede kallus dokusu içeri doğru ilerleme eğiliminde olacaktır.
3. Yarma aşı da güzel sonuç veren bir aşı yöntemidir. Bilek kalınlığına kadar olan anaçlara yarma aşı yapılabilir. Kalın anaçlarda ise yarma aşı ağaçta büyük yarık oluşturuyor, bu nedenle kalın ağaçlar için yarma aşı mantıklı değildir.
4. İki cm çapına kadar olan anaçlara yongalı göz aşısı yapılabilir. Bunlara aynı zamanda dilcikli ingiliz aşısı da yapılabilir. Her ikisi de güzel sonuç veren tekniklerdir.
5. Yarma, oyma ve kabuk altı aşılarda; çakı yarasının tamamını anaca gömmeyin. Çakı izi 1 cm veya yarım cm kadar anaç seviyesinin üstünde kalmalı.

Ceviz Aşısının Yapılması

Acı su tahliyesi için daha önceden kesmiş olduğumuz ağacı, 5 cm kadar alttan tekrar keserek temiz bir yüzeye aşımızı yapmalıyız. Aşı yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

Ceviz Aşısı Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• İnce ağaç için ince kalem, kalın ağaç için kalın kalem kullanılmalıdır.
• Aşı kaleminde genelde 2 veya 3 göz olabilir. Kalın ağaç aşılıyorsak, aşı kalemlerinde 3 veya daha fazla göz olmalıdır ki köklerdeki suyu çekebilsin. İnce ağaç aşılıyorsak kalemde 2 göz yeterli. Kalemin sünnetini mümkün olduğunca uzun açmalıyız, yani kalemin anaca giren kısmı uzun olmalıdır. Böylece daha çok alandan beslenmiş olacak aşımız. Hem aşının tutma şansı artar hem de aşının hızlı gelişimini sağlar bu.
• Perdahlama Meselesi… Anaç kafasında çapaklı yerler kalırsa bunlar perdahlanmalıdır, yani pürüzsüz hale getirilmelidir. Ancak perdahlama yapılırken sadece kabuk kenarını sıyırıp odun kısmını yukarda bırakırsanız bu iş hatalı olur. Odun kısımla birlikte pürüzler alınmalıdır, kabuk ve odun aynı hizada kalmalıdır. Tüm bunlarla uğraşmak istemezseniz: Anacı el testeresi ile kesip perdahlama yapmadan direk kalemleri takabilirsiniz. Çünkü el testeresi fazla pürüz bırakmaz. Motorlu testere kesiminde yanık yerler, çapaklı yerler kalmaktadır. Motorlu testere kesiminden sonra ya el testeresi ile tekrardan kesim yapılmalıdır ya da düzgünce perdahlama yapılmalıdır.

Yarma, oyma, dilcikli ingiliz ve yongalı göz aşısı

• Yarma, oyma, dilcikli ingiliz ve yongalı göz aşısında anaç ile kalemdeki kambiyum dokuları öpüşmelidir; aşıyı tutturan budur zaten. (Kambiyum dokusu: Kabuk ile odun arasındaki sarı çizgidir.) Buna halk arasında kabuk kabuğa denk gelecek denir. Aslında her zaman geçerli değildir bu. Anaç ve kalemin kabuğu aynı kalınlıkta ise, evet kabuk kabuğa denk gelmelidir. Anaç kabuğu kalın ise; kalemi biraz içeri almalıyız, kabuk kabuğa gelirse kambiyum dokuları öpüşmez, kalın ağaçlarda kalemi içeri alçağız ki kambiyum dokuları öpüşsün, yani işin aslı sarı çizgilerin öpüşmesidir.
• Kabuk altı ve yarma aşıda; kalemleri taktıktan sonra beyaz elastik aşı bağı ile aşımızı sıkı sıkıya sarmalıyız. (Aşı bağı yoksa kırmızı şerit ile de sarabiliriz.) Sıkı sıkı sarmalıyız ki kalemler oynamasın. Oyma aşı için ise sargıya gerek yok, oyma aşı zaten yerinden kımıldamaz.
  DİKKAT: Sardığımız aşı bağı; anacın kafasını geçmemelidir. Acı su gelirse aksın gitsin aşağı. Eğer sargı anaç kafasını geçerse acı su anaç kafasında hapsolur, aşağı akamaz, aşıyı boğabilir.
• Kalemlerin tepesine kaliteli (bakırlı) aşı macunu veya sutut sürmeliyiz. (Not: Kırmızı aşı macunu işe yaramıyor, hava aldırıyor kaleme. Kırmızı aşı macunu zarardan başka bir şey değil.) Eğer hiçbir şey sürmezsek yukardan aşağı doğru kuruma yapar kalem, kalem tepesi kapatılmalıdır kesinlikle.

Ceviz Aşısı Aşı Yerinin Kapatılması

• Şimdi sıra aşının kapatılmasına sargılanmasına geldi. BU KISIM ÇOK ÖNEMLİ… Yara yüzeylere kesinlikle aşı macunu veya sutut sürmüyoruz. Eriyip yaralı yerlerin içine kaçıyor ve kallusu engelliyor, tutacak aşıyı da tutturmayabiliyor. Pekiyi ne yapmalıyız? Ağacın etrafına aşı poşeti geçiriyoruz. Bir veya iki tane uzun dalı kuşkonmaz olarak poşetin iç kısmına koymalıyız. Kalemlere kuşların zarar vermesini engeller ve yağmur kar sularını alttan tahliye eder kuşkonmaz çubukları. Poşeti bağladıktan sonra poşet içine kum veya tavlı toprak doldurmalıyız. Doldurduğumuz toprak kesinlikle killi toprak olmamalıdır, çükü yağmur yağınca killi toprak beton gibi olur ve aşı sürgünleri içerde sıkışır. En güzeli ince sıva kumu doldurmaktır. Yani yaralı bölgeye sadece kum veya toprak değecek.
• Özellikle soğuk iklim bölgelerinde doldurduğumuz kum; kalemlerin boyunu geçmeli, kalemler tamamen kum içine gömülmelidir, köstebek denir buna. Yani kalemin boyunu üç dört cm aşmalıdır kum. Böylece soğuktan rüzgardan dış etkenlerden mümkün olduğunca korunmuş olur kalemler. İlkbahar geç donu olursa da kum içinde kalan sürgünler dondan korunmuş olur.
• Aşı poşetinin içine kum veya toprak doldurduktan sonra, aşı poşetini dışardan ip ile bağlamakta yarar var. Çünkü zamanla aşı poşeti aşağı sarkıyor.

Ceviz Aşısı ve Sonrasında Aşı Bakımı

Not: Aşıyı yaptıktan sonra ağacın gövdesini (Özellikle büyük ağaçlar için geçerlidir, örneğin 5 yaşından büyük ağaçlar için) beyaz tavan boyası ile boyayınız. Çünkü bu gövde gölgeye alışmış durumda. Aşı yapınca dalları kesilmiş olacağından güneş ışınlarına maruz kalacak ve güneş yanığı oluşabilir. Bunu önlemek için beyaz tavan boyası ile boyayın ağacın gövdesini.

Ceviz Aşısı bakım aşamaları

• Alt taraftaki testere kesikleri haftada bir veya 10 günde bir tazelenmelidir. Çünkü ağaç bunları tamir eder. Acı su alttan tahliye olamazsa aşıyı boğma ihtimali olabilir.
• Aşı yapıldığı sene ağaçlara kimyasal gübre verilmemelidir, özellikle de azot. Kimyasal gübre acı suyu tetikler.
• Yağmur yağmazsa 10 günde bir falan aşı poşetinin içine çeşme suyu dökün. Acı su gelmiş ise onu temizleyecektir bu işlem. Kuşkonmaz çubuklarının veya aşı poşetine açacağınız deliklerden tahliye olacaktır bu su. Aşı poşetinin içine kum doldurmak bu noktada da en iyi çözüm oluyor. Kum geçirgen olduğu için aşırı nem tutup çürütmez kalemi, acı su temizlenip aşağı akar çeşme suyuyla birlikte.
• Alttan gelen yabani sürgünler meselesi… Alttan çıkan sürgünleri hemen kesmeyin sakın. Saçak köklerdeki suyu çeker bu sürgünler. Aşı tuttuktan sonra birer ikişer kesilmelidir yabani sürgünler. Aşı büyüdükçe, yabani sürgünler azaltılmalıdır. Yoksa kök çürüklüğüne sebep olabilir. Ayrıca, aşı tutmazsa onlarla hayatta kalacak ağaç. Buradan çıkacak bir sonuç da: Özellikle kalın ağaçlar için kalın kalem kullanılmalı ve kalemde dört beş göz olmalıdır ki saçak köklerdeki suyu çeksin kalem. Örneğin kalemde 2 göz olursa köklerdeki suyu çekmeye gücü yetmez kalemin. (Not: Kalemde gözler arası mesafe uzunsa o zaman üç dört göz yeterli. Çok uzun kalem kullanmak iyi olmaz. Gözler arası mesafe yakınsa o zaman fazla gözlü kalem kullanılabilir.)
  NOT: Aşı yaptığımız ağaç çok kalın bir ağaç ise mesela gövde kalınlığında ise; alttan gelen bir iki yabani sürgün hiç kesilmemeli, seneye Mart ayında budanmalıdır. Köklerde çok su olur büyük ağaçta, bu suyu çeksin yabani sürgünler. Yoksa ağaç strese girebilir.

Ceviz Aşısı Büyüdükten Sonra Yapılacaklar

• Aşı büyüyünce herek ile bağlanmalıdır, yoksa rüzgardan kırılabilir. Bu noktada en avantajlı aşı oyma aşı olmaktadır. Aşı içeri ilerlediğinden çok sağlam temel oluyor. Herek ihtiyacı en az olan aşı yöntemidir oyma aşı.
• İlk yıl ceviz aşısını kesinlikle budamıyoruz. Büyüyebildiği kadar büyüsün aşı. Kırılma ihtimali varsa herek bağlanmalıdır.
• Aşı poşetini Temmuz ayında yarıya düşürebiliriz, yani kumun/toprağın yarısını alabiliriz, böylece sürgünler daha rahat yayılabilir, AMA KESİNLİKLE TAMAMINI ALMIYORUZ KUMUN. Çünkü: Anaç kafası hava almadığı sürece kallus oluşumu devam eder, yaralar kapanmaya devam eder. Eğer haziran temmuz aylarında kumu alıp sargıyı sökerseniz; kallus oluşumu zayıflar, yaralar çok geç kapanır, anaç kafasında çatlama kuruma görülür.
• Aşı poşetini, kumu ve sargıyı Ekim-Kasım ayı gibi tamamen söküyoruz. Böylece bu zamana kadar kallus oluşumu devam edecek ve yaraların maksimum düzeyde kapanması sağlanmış olacaktır.

Kaynak: “Aşı Teknikleri ve Meyvecilik” facebook grubu