Alabaş Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Lahana familyası sebzeler içinde yer alan alabaş, bitki gövdesi üzerinde oluşan ve yumru kısmı yenen bir sebze çeşididir.. Ülkemizde çoğunlukla Doğu Anadolu bölgesinde tüketimi ve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Fakat üretim alanı ve miktarı oldukça düşüktür.. Bu nedenle ülkemizde ekonomik olarak üretilip tüketilmemektedir. Gerekli tanıtımı ve üretimi yapıldığı taktirde tarım potansiyeli olan bir bitkidir.

Dünya ülkelerinde oldukça az üretilmekte. Anavatanı kesin olarak bilinmemekle birlikte batı Avrupa Olduğu tahmin edilmektedir. Alabaşın lahana grubu sebzelerden farkı gövdesinin tüketilmesidir.

Alabaş Bitkisinin Genel Özellikleri

Tohumlar toprağa ekildikten sonra 5-7 gün içinde çimlenir ve toprak yüzeyine çıkarlar. Toprak altında saçaklı şekilde kazık kök oluşur. Köklerin boyu toprak yapısına ve iklim koşullarına, sulama durumuna göre değişiklik gösterir.

Çimlenen alabaş tohumlarında, kotiledon yapraklardan sonra gövde dokularının kalınlaşması ile birlikte sebze olarak değerlendirilen gövde şişkinleşerek yumru oluşur. Alabaşta yumru toprak yüzeyinden 3-5 cm yukarıda gövdenin şişkinleşmesinden meydana gelir. Alabaşta yumru rengi açık yeşil veya maviye çalan eflatun renkli olabilir. Yumrular bitkinin gövdesi durumundadır. Erkenci çeşitlerde yumrunun ağırlığı 300 gr civarı, geççi çeşitlerde ise 1kg’a kadar büyüyebilir. Yumruların hasadı geç yapılırsa büyür ve ağırlıkları 2 kg’a kadar ulaşır.

Sebze olarak kullanılan yumru gövdesinin üst tarafının orta kısmından çiçek sürgünleri büyür. Çiçeklenme ve çiçek organlarının şekli lahana grubu sebzelerine uygun olarak gelişir. Çiçek sürgünleri 1 metreye kadar boy atabilir.

Meyvelerinde diğer lahana grubu sebzelerin meyve özelliklerine benzer.

Tohumlarının rengi ve büyüklüğü, karnabahar tohumlarına benzemektedir. 1000 tane tohumun ağırlığı 3-4 gr arasında ölçülmektedir.

İklim istekleri

Sıcaklık alabaş yetiştiriciliğinde büyük önem taşır. Çimlenmeden sonra bitkilerin 10 °C’ nin altında bir haftadan uzun süre kalması halinde bitkiler yumru oluşturmaz. Sıcaklığın optimum 22° C olması gerekmektedir. Hassas olmayan geççi olan çeşitleri 5° C sıcaklıklarda bile tohuma kalkmaz.

Uzun gün şartları çimlendirmeyi hızlandırır. Nem büyük öneme sahiptir, kurak havalarda yumrunun gelişmesi yavaşlar, yumruda çatlamalar görülür. Yüksek nemde yumruda kalite ve verim artar.

Toprak isteği

Her türde toprakta yetişebilir. Ancak iyi bir gelişme için organik madde miktarı fazla olan toprak gereklidir. Toprağın pH’sı 5.6-7 civarında olması gerekir.

Alabaşın Tarımı Nasıl Yapılır?

Alabaş yetiştiriciliği doğrudan tohum veya fide dikimi ile yapılmaktadır. Soğuk iklim bölgelerinde fide ile dikim yapılması gerekmektedir.

Toprak hazırlığı, ekim, dikim ve bakım işleri

Alabaş yetiştirecek toprak öncelikle sürülür, gerekli gübre atıldıktan sonra yetiştirme yapılacak yer ekime ve dikime hazır hale getirilir. Tohumların ekileceği veya fidelerin dikileceği yerlere 60-70 cm aralıklarla açılır. Doğrudan ekim yapılacaksa ılıman yerlerde sonbahar, soğuk yerlerde ilkbahar ekim için uygundur. Hasat dönemine kadar bitki bakım işlemleri titizlikle yapılmalıdır.

Gerek tohumdan gerekse fide ile yapılan yetiştirme yönteminde düşük sıcaklıklara hassas olduğundan dolayı düşük sıcaklık koşullarında tutulmamalıdır.

Gübreleme ve Gübre Çeşitleri

Alabaş yetiştiriciliğinde fazla yapılan Azotlu gübre uygulaması vegetatif gelişmeyi hızlandırır, hasat gecikir ve yumrularda çatlamalar görülür. Dekara kg N, 10-15 kg P2O5 ve 20-25 kg K2O bir defada ekimden önce verilmelidir. Potasyumlu gübre verilmemelidir.

Olgunluk, Hasat ve Depolama

Alabaş yumruları fazla büyümeden hasat edilmelidir. Hasadın gecikmesi yumruların içinin boşalmasına neden olur. Genellikle iri olmayan yumrular tercih edilir. Erkenci yumruları düşük sıcaklıklarda 2-5 hafta sonbaharda hasat edilen geççi yumruları ise yaklaşık 2 aya kadar dayanabilir. Verim Alabaş yetiştiriciliğinde ekim zamanı çeşit özelliği ve bitkiler arası mesafeler dekardan alınan ürün verimini etkiler. Dekardan ortalama 2-5 ton arasında alabaş yumrusu hasat edilir.

Tohumdan üretim

İlkbahar döneminde yetiştirilen erkenci çeşitler hasat olgunluğuna geldiklerindetoplanmazsa gün uzunluğu ve sıcaklığın artması ile alabaş bitkileri generatif döneme geçer. Yumrunun üst kısmında sürgünler oluşur. Daha sonra bu sürgünler üzerinde çiçeklenme başlar. Bitkiler diğer lahana grubu sebzelerdeki gibi çiçeklenerek tohum oluşturur.

Sonbaharda yetiştirilen geççi çeşitlerde ise ya tohumluk alabaş yumrular bir başka yere şaşırtılır veya esas yetiştirme yerlerinde dikilir. Çiçeklenen, meyve ve tohum bağlayan alabaş hasat olgunluğuna geldikten sonra hasat edilirler. Dekardan ortalama 20-50 kg arasında tohum elde edilir.