Bitki Besin Elementleri

Dr Cevdet Fehmi ÖZKAN
Ziraat Yüksek Mühendisi Nuri ARI
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

BİTKİ BESİN ELEMENTLERİ
– Sınıflandırması
– Bitki gelişimindeki rolü
– Toprak özellikleri ile ilişkisi
– BBE arasındaki ilişkiler (Antagonistik ve sinergetik etki)
– Noksanlık ve fazlalık halinde etkileri

Bitki bünyesinde 74 adet elemente rastlanmıştır.
Mutlak gerekli 16 element (Su ve kum kültürü)

Bitki Gelişim Bozuklukları ve Nedenleri
• Biyotik etmenler
– Hastalık
– Zararlılar
• Abiyotik etmenler
– İklim
• Sıcaklık
• Işık
• Hava kirliliği
– Toprak özellikleri
• Havalanma
• Su
• pH
• EC
• Bitki besin elementi noksanlık ve toksisitesi

AZOT

• Amino asit ve proteinlerin biyosentezi
• Klorofilin yapısı
• Vejetatif gelişme (yaprak, gövde)
• Verim ve kalite yanında stres faktörlerine dayanıklılık üzerinde de etkilidir. Bitki bünyesinde mobildir. YETERLİ N: Verim, boy, yaprak alanı, çiçek sayısını arttırır AŞIRI N: Aşırı vej. gelişme, kalın gövde, yapraklarda
kıvrılma, büyük salkım ve çiçekler ile meyve tutumunda azalma Sıcak ve ışık arttıkça N miktarı arttırılmalı NOKSANLIK: Kaba bünyeli ve düşük organik maddeli topraklar, yıkanma.

FOSFOR

• Nükleik asit ve protein sentezi
• Enerjinin hücre içersinde dönüşümü ve değişimi
• Hücre duvarının temel bileşeni
• Köklerin büyümesi ve gelişmesi
• Hücrelerin çoğalması, çiçeklenme, meyve tutumu ve gelişmesi
• Tohum çimlenmesi
• Erken olgunlaşma

POTASYUM

• 60 adet enzimin etkinliği
• Fotosentez, KH oluşumu ve taşınması
• Osmotik potansiyel, bitkide su dengesi ve hücre büyümesi
• Verim, Kalite ve hasat sonrası raf ömrü
• ABİYOTİK (Don, kuraklık, havasız toprak koşulları, tuz ve alkalilik vb)
• BİYOTİK (Hastalık ) stres etmenleri
• İlk dönemde gelişmenin kontrolü, daha sonra olgunlaşma.

KALSİYUM

• Hücre çeperlerinde yer alır
• Kök uzaması
• Hücre bölünmesi
• Katyon-anyon dengelerinin gerçekleştirilmesi
• Bazı hastalıklara dayanıklılık

MAGNEZYUM

• Klorofil molekülünün merkezinde yer alır
• Protein sentezi
• Enzim tepkimeleri
• Yaprakta KH birikimi

DEMİR

• Enzim aktivasyonu
• Bazı pigmentlerin oluşumu
• Klorofil oluşumu
• Protein sentezi

MANGAN

• Bir çok enzimde aktivatör
• Redoks tepkimeleri ve fotosentezde elektron taşınması
• Protein, Karbonhidrat ve lipid metabolizması
• Hücre bölünmesi, uzaması ve genişlemesi

ÇİNKO

• Bir çok enzimin yapısında yer alır ve aktive eder
• Karbonhidrat, protein ve büyüme düzenleyici olan oksinin metabolizmalarında rol oynar
• Membran kalitesini iyileştirir.

BAKIR

• Klorofil oluşumu
• Enzim etkinliği
• Elektron taşınımı
• Lignin, protein, KH metabolizması

BOR

• Kök gelişimi ve Nükleik asit metabolizması
• Hücre duvarı sentezi
• Oksin ve fenol metabolizması
• Membran fonksiyonu
• Polen ve tohum oluşumu
• Karbonhidrat ve protein metabolizması